Cần làm rõ về cơ chế hậu kiểm nếu muốn bỏ thủ tục cấp phép xây dựng
Trước thông tin về việc Bộ Xây dựng xem xét bỏ thủ tục cấp phép xây dựng, luật sư tại hội thảo trực tuyến của Trung tâm Trọng tài Thương nhân Việt Nam (VTA) chiều ngày 06/06 cho rằng nếu muốn thực hiện thì Bộ Xây dựng cần làm rõ về cơ chế hậu kiểm.
Cụ thể, Luật sư Hà Ngọc Hải nhận định việc Bộ Xây dựng cho biết đang xem xét bỏ ngay thủ tục cấp phép xây dựng là xu hướng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Trước đây, phải có các phê duyệt về mặt thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật,… thì mới có được giấy phép xây dựng. Sau khi xây dựng xong thì đối chiếu lại với giấy phép xây dựng để tiến hành hoàn công.
Còn nếu chuyển sang hậu kiểm, chủ công trình sẽ không biết cơ chế để đảm bảo làm sao cho phù hợp với các thông số quy hoạch, mật độ xây dựng. Dựa trên những chỉ số này để xây dựng chương trình cụ thể là cả một quá trình, mỗi bên tiếp nhận thông tin sẽ đưa ra kết quả khác nhau, không có gì đảm bảo rằng cơ quan Nhà nước có cùng quan điểm với các bên còn lại như kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng, chủ đầu tư.
Vì vậy, ông Hải cho rằng cần phải có một cơ chế để đảm bảo, vì điều quan trọng nhất trong pháp luật là tính dự đoán được rằng các quy định nên được hiểu như thế nào, hiểu đúng ra sao thì mới đảm bảo tuân thủ được. Nếu vẫn còn sự chưa rõ ràng trong luật thì có thể dẫn đến đùn đẩy trách nhiệm, vì công trình đã xây dựng nếu có sai sót thì sẽ mất rất nhiều chi phí để khắc phục.
Cùng quan điểm với Luật sư Hà Ngọc Hải, Luật sư kiêm Trọng tài viên Nguyễn Hoàng Chương cho rằng nội dung Bộ Xây dựng đang xem xét vì quy hoạch 1/500 của một dự án nhà ở không đủ chi tiết để loại bỏ giấy phép xây dựng. Hiện tại, điều khó nhận định nhất là cách nhìn nhất quán giữa các cơ quan Nhà nước với nhau khi bắt đầu xét thủ tục hoàn công.
Nếu ở góc nhìn chủ đầu tư, họ xây như vậy là đúng với quy hoạch 1/500 nhưng góc nhìn của cơ quan Nhà nước lại khác biệt, lúc đó việc khắc phục hậu quả sẽ cực kỳ khó khăn. Việc chủ đầu tư phải sửa lại sau khi xây 2-3 tòa nhà hoặc 2-3 tòa tháp là cực kỳ phức tạp, không đơn giản như một căn nhà ở riêng lẻ. Vì vậy, ông Chương kỳ vọng thời gian tới Bộ Xây dựng có thể làm rõ hơn về cơ chế hậu kiểm sẽ như thế nào.
Quan điểm của Bộ Xây dựng về việc bỏ thủ tục cấp phép xây dựng
Trước đó, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết quan điểm của Bộ Xây dựng là tất cả thủ tục hành chính về cấp giấy phép đều thực hiện một cách nghiêm túc, rà soát lại, đơn giản hóa, bãi bỏ và tạo điều kiện tối đa cho người dân và doanh nghiệp, địa phương.
Đối với giấy phép xây dựng, tại Công điện 78/CĐ-TTg ngày 29/05/2025, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng.
Theo đó, đối với những văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực xây dựng, quy định cấp phép, Bộ Xây dựng rà soát lại, từ các nghị định, thông tư do Bộ Xây dựng ban hành.
Thứ hai, Bộ Xây dựng tiến hành đánh giá, tổng kết, vì toàn bộ thủ tục cấp phép xây dựng cho người dân đều xuất cấp cho tất cả các địa phương. Định hướng là tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp nhưng cũng phải đánh giá tác động nếu có việc bỏ cấp phép đi, việc người dân được tự quyền xây dựng có ảnh hưởng gì đến quyền lợi hợp pháp của người dân và doanh nghiệp khác không. Bộ Xây dựng sẽ triển khai ngay việc tổng kết, đánh giá, từ các địa phương đánh giá lại.
Thứ ba, Bộ Xây dựng sẽ hiệu chỉnh, sửa đổi, cắt giảm các thủ tục từ Luật Xây dựng, toàn bộ các nội dung này sẽ hoàn thiện trong năm 2025. Trước mắt, đối với khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 được phê duyệt thì có thể sửa đổi ngay, miễn cấp phép ngay, không còn việc cấp phép cho người dân xây dựng.
“Hay những khu vực đã có thiết kế đô thị theo Luật quy định chung thì sử dụng thiết kế đô thị đó. Chúng ta có thể quản lý Nhà nước, thấy vai trò quản lý của Nhà nước rồi, thì cũng bỏ ngay cấp phép cho người dân. Hiện nay, chúng tôi đang thực hiện như thế, tiến độ và kế hoạch như thế” – Thứ trưởng cho biết.
Theo Thứ trưởng, một thủ tục được bỏ đi thì người dân đỡ phải đi xin cấp phép, cơ quan quản lý Nhà nước cũng không phải thực hiện thủ tục cấp phép, việc chi giấy phép, nhân công. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm sao tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nhưng phải giữ được vai trò, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân, hộ dân khác bên cạnh.
“Trong tình trạng phố xá đông đúc, các mảnh đất khi góp lại, hợp thửa lại thì phải quản lý như thế nào? Đó là thách thức, khó khăn. Chúng tôi sẽ tiếp tục đánh giá, đưa ra các giải pháp tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp” – ông nói.
– 10:02 07/06/2025
