Có nên chiều doanh nghiệp ngoại?
Vỏn vẹn 9 ngày, Lotte đã thay đổi quan điểm về triển khai dự án được đánh giá là đắc địa, đắt giá bậc nhất TPHCM hiện nay. Chuyên gia cho rằng, Việt Nam có môi trường kinh doanh thông thoáng không đồng nghĩa phải “chiều lòng” nhà đầu tư bằng mọi giá.
Có thể trả tiền đặt cọc, đấu giá lại
Dự án Thủ Thiêm Eco Smart City tọa lạc tại khu chức năng 2A (nay là phường An Khánh, TPHCM), được đề xuất từ năm 1997, vốn đầu tư hơn 20.100 tỷ đồng. Khu phức hợp này được quy hoạch gồm trung tâm tài chính, dịch vụ và khu dân cư đa chức năng, được kỳ vọng trở thành điểm nhấn quan trọng tại trung tâm Thủ Thiêm.
Dự án này có số phận khá “lận đận” suốt nhiều năm. Dù vậy, dư luận vẫn rất bất ngờ khi Lotte đột ngột xin dừng thực hiện dự án chỉ hơn một tháng sau khi nhận thông báo nộp tiền sử dụng đất – 16.190 tỷ đồng. Trong văn bản vào ngày 20/8, Lotte cho biết, quyết định không thể tiếp tục thực hiện dự án được đưa ra sau quá trình “đánh giá toàn diện và trao đổi thận trọng của các nhà đầu tư”.
Chỉ 9 ngày sau khi muốn dừng thực hiện dự án, Lotte đã bắt đầu “suy nghĩ lại”. Để tiếp tục triển khai dự án, đại diện Tập đoàn Lotte nêu 3 kiến nghị với TPHCM, gồm: cho phép điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phần giữa các công ty thành viên trong tập đoàn; cho phép thu hút nhà đầu tư bên ngoài với tỷ lệ tối đa 35%; miễn áp dụng mức thuế bổ sung 5,4%. Điều này cho thấy, sau phút “lưỡng lự”, “động lực” để doanh nghiệp quay lại là những điều kiện có lợi cho doanh nghiệp.
 Khu đất dự án Tập đoàn Lotte đã quây tôn. Ảnh: Trần Chung |
“Không ổn”, TS Huỳnh Thanh Điền (Đại học Nguyễn Tất Thành) nhận định trong trao đổi với VietNamNet. Ông cho rằng nếu Lotte thực sự muốn chấm dứt hợp đồng, chính quyền TPHCM có thể xem xét chấp thuận, bởi việc kéo dài tình trạng lưỡng lự sẽ tạo tiền lệ không tốt. Một môi trường đầu tư hấp dẫn không có nghĩa là nhà đầu tư được toàn quyền quyết định theo ý mình.
Việc giải quyết các vướng mắc cho Lotte là cần thiết, nhưng cần tôn trọng, tuân thủ pháp luật và phải thể hiện tinh thần “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”. Đó là cách duy nhất để xây dựng một môi trường đầu tư bền vững, công bằng và đáng tin cậy cho tất cả các doanh nghiệp, bất kể họ đến từ đâu.
Nâng tỷ lệ nội địa hoá để hỗ trợ doanh nghiệp trong nước
Mở rộng góc nhìn từ câu chuyện của Lotte, TS Huỳnh Thanh Điền cho rằng, việc quá ưu ái nhà đầu tư nước ngoài trong nhiều lĩnh vực đã tạo ra khoảng cách phát triển chênh lệch giữa khu vực doanh nghiệp ngoại và doanh nghiệp nội địa. Hai khu vực doanh nghiệp này thiếu sự liên thông, kết nối và giống như hai nền kinh tế riêng biệt trong một nền kinh tế.
Do vậy, chính sách ưu đãi cần được áp dụng chung chứ không nên dành cho riêng trường hợp cá biệt nào. Thậm chí, quy định cho các nhà đầu tư nước ngoài cần khắt khe hơn.
PGS Võ Đại Lược, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị thế giới, cũng đánh giá, Việt Nam đang có chính sách quá “thoáng” đối với các nhà đầu tư ngoại cùng những ưu đãi về thuê đất giá rẻ hay ưu đãi thuế …
Ông cho biết, tại Trung Quốc, số lượng nhà đầu tư 100% vốn nước ngoài không nhiều. Chính phủ Trung Quốc yêu cầu nhà đầu tư ngoại phải lập liên danh với doanh nghiệp trong nước nếu muốn đầu tư. Bên cạnh đó, doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài thường phải đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao.
Cũng theo vị PGS, cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu khi sang Việt Nam từng nói với ông về chính sách của Singapore đối với nhà đầu tư nước ngoài. Theo đó, nước bạn chủ yếu ưu đãi nhà đầu tư tới từ châu Âu, Mỹ. Trái lại, nhà đầu tư châu Á không nhận được ưu đãi. Họ được đối xử giống như các doanh nghiệp nội địa.
Không thể chậm trễ để lãng phí hơn
Nhiều năm qua, không chỉ Dự án của Lotte bị chậm tiến độ. Tại TPHCM, hơn 100 dự án bất động sản khác đã phải dừng triển khai nhiều năm vì chậm xác định nghĩa vụ tài chính.
Những rào cản, khó khăn đang được tích cực tháo gỡ. Người đứng đầu Chính phủ cũng nhiều lần khẳng định, các tập đoàn, doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh bất động sản chủ động rà soát, tái cấu trúc danh mục dự án đầu tư, phù hợp nhu cầu của xã hội; rà soát các dự án đang triển khai bảo đảm tuân thủ; giảm giá, tiết kiệm chi phí, chủ động giải quyết các khó khăn, vướng mắc; có trách nhiệm tập trung nguồn lực để giải quyết các khó khăn, vướng mắc; hoàn thiện thủ tục pháp lý cần thiết…
Cải cách mạnh mẽ mới là gốc rễ để giải quyết triệt để, bảo đảm nguồn thu cho ngân sách, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, công bằng, qua đó thúc đẩy phát triển bền vững và đáp ứng nhu cầu an cư của nhân dân.
Một khi những vướng mắc về quy trình, thủ tục được giải quyết triệt để, Chính phủ hay các địa phương sẽ không cần phải “động viên”, “thỏa hiệp” với từng nhà đầu tư, tạo ra tiền lệ xấu và định kiến về sự thiếu công bằng, sòng phẳng với các nhà đầu tư tiềm năng khác.
Đất đai là nguồn lực đặc biệt, vừa mang giá trị kinh tế, vừa là động lực phát triển. Dự án đắt giá tại khu đất vàng Thủ Thiêm, điểm sáng hiện đại bên bờ sông Sài Gòn đã quây tôn nhiều năm. Giờ là lúc cần những hành động không thể chậm trễ hơn.
Ông Nguyễn Quốc Bảo, Chủ tịch CLB Bất động sản TPHCM cho rằng, nếu Lotte muốn dừng thực hiện dự án Thủ Thiêm Eco Smart City, sẽ mất tiền đặt cọc. Thành phố có thể làm lại quy trình đấu giá đất theo đúng quy định của pháp luật hiện hành. Việt Nam không thiếu các nhà đầu tư tiềm năng trong lĩnh vực bất động sản.
Trần Chung
– 09:30 06/10/2025
