3,8 triệu việc làm, hơn 25.000 nhà cung ứng, 249 ngân hàng và tổ chức tài chính bị ảnh hưởng: Hậu quả đáng sợ từ một vụ vỡ nợ BĐS

Sự sụp đổ của Tập đoàn Evergrande, từng là gã khổng lồ bất động sản Trung Quốc, không chỉ là một câu chuyện riêng lẻ về quản lý yếu kém mà còn là một “quả bom nợ” đã kích hoạt hiệu ứng domino, gây ra những hậu quả sâu rộng và dai dẳng.

Từ người lao động, các nhà cung ứng, đến hệ thống tài chính và nền kinh tế vĩ mô, tất cả đều phải hứng chịu những tác động nghiêm trọng với những con số đáng báo động.

Những nạn nhân trực tiếp

Vụ vỡ nợ của Evergrande đã giáng một đòn nặng nề vào thị trường lao động.

Mặc dù không có số liệu chính thức về số người thất nghiệp, Evergrande từng trực tiếp sử dụng 200.000 nhân viên và tạo ra 3,8 triệu việc làm gián tiếp hằng năm thông qua chuỗi cung ứng khổng lồ của mình.

Khi các dự án bị đình trệ, hàng trăm nghìn người lao động trong ngành xây dựng, sản xuất vật liệu, và dịch vụ liên quan đã mất việc.

Ví dụ Evergrande Group báo cáo khoảng 123.276 nhân viên tính đến ngày 31/12/2020, công ty con Evergrande Property Services thì báo cáo khoảng 95.171 nhân viên tính đến ngày 31/12/2024. Điều này cho thấy chỉ riêng lực lượng lao động nội bộ của các đơn vị Evergrande đã ở quy mô lớn.

Trong báo cáo môi trường–xã hội (ESR) và tài liệu nội bộ, Evergrande từng liệt kê khoảng 25.583 nhà cung ứng trực tiếp trong mạng lưới nhà thầu, vật liệu và dịch vụ.

Nếu xét mỗi nhà cung ứng có từ vài chục đến hàng trăm nhân viên, quy mô lao động “có nguy cơ” ảnh hưởng là rất lớn — từ vài trăm nghìn đến vài triệu người ở kịch bản rộng.

Thống kê của TMTPost cho thấy ít nhất 260.000 lao động ngành BĐS đã mất việc trong 16 tháng tính đến tháng 10/2023, qua đó cho thấy ảnh hưởng lan rộng từ vụ Evergrande.

Đáng chú ý hơn là tác động đến các nhà cung ứng. Evergrande nợ hàng nghìn công ty, chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ, với tổng số tiền ước tính lên tới hơn 200 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 32 tỷ USD).

Thậm chí số liệu của SCMP thống kê vào giữa năm 2021 cho thấy Evergrande nợ đến 667 tỷ Nhân dân tệ, tương đương gần 100 tỷ USD “khoản phải trả thương mại”, phần lớn liên quan tới vật liệu, thầu phụ, nội thất…

Khoản nợ này được thanh toán bằng hối phiếu thương mại (IOUs) thay vì tiền mặt. Việc không được thanh toán đã khiến nhiều doanh nghiệp cung ứng cạn kiệt dòng tiền, buộc phải đóng cửa hoặc đứng trên bờ vực phá sản, gây ra một làn sóng bất ổn trên toàn chuỗi giá trị.

Hãng tin Reuters cho hay hàng chục nhà phát triển khác rơi vào tình trạng khó khăn và nhiều nhà cung ứng nhỏ đã phát cảnh báo lợi nhuận/hoạt động vì Evergrande và khủng hoảng thanh khoản ngành nhà đất.

Khi nhà phát triển không hoàn thành dự án, chủ dự án/khách hàng dừng nhận bàn giao khiến chuỗi thanh toán ngưng trệ, tác động lan sang các doanh nghiệp phụ trợ (logistics, nội thất, vật liệu).

Tuy nhiên mối lo ngại lớn nhất là khả năng lan truyền rủi ro sang hệ thống tài chính. Theo một phân tích, Evergrande có quan hệ tín dụng với 128 tổ chức ngân hàng và 121 tổ chức phi ngân hàng.

Mặc dù khoản nợ của Evergrande chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng dư nợ cho vay của Trung Quốc (khoảng 0,2%), nhưng việc vỡ nợ đã làm dấy lên lo ngại về chất lượng tài sản của các ngân hàng.

Sau vụ việc, tỷ lệ nợ xấu (NPL) của ngành ngân hàng liên quan đến cho vay bất động sản đã tăng cao. Báo cáo bán niên của 18 ngân hàng hàng đầu Trung Quốc cho thấy, tỷ lệ nợ xấu trong lĩnh vực này ở mức trung bình 2,79%.

Thậm chí, ở 4 ngân hàng quốc doanh lớn nhất, tỷ lệ này lên tới 5,2% – cao hơn đáng kể so với tỷ lệ nợ xấu trung bình chung của toàn hệ thống là 1,56%. Điều này cho thấy hệ thống ngân hàng vẫn đang phải vật lộn với những di sản từ cuộc khủng hoảng bất động sản.

Vĩ mô

Theo SCMP và Reuters, “Quả bom nợ” Evergrande đã gây chấn động nền kinh tế Trung Quốc, vốn chiếm khoảng 18% GDP toàn cầu. Tổng nợ của tập đoàn này lên tới hơn 300 tỷ USD, tương đương khoảng 2% GDP của Trung Quốc.

Hàng trăm nghìn người mua nhà đã thanh toán tiền nhưng không nhận được sản phẩm đã tổ chức các cuộc “đình công trả nợ thế chấp”. Tình trạng này không chỉ làm giảm doanh số bán nhà mà còn làm xói mòn nghiêm trọng niềm tin của người tiêu dùng và nhà đầu tư vào thị trường bất động sản.

Báo cáo của NBS và GlobalPropertyGuide cho thấy số liệu bán nhà/m2 và đầu tư vào bất động sản giảm mạnh trong các năm sau 2021.

Báo cáo ngành cho thấy doanh số bán nhà và diện tích bán giảm hàng chục phần trăm ở giai đoạn đỉnh khủng hoảng. Điều này làm giảm nhu cầu nguyên vật liệu (cát, thép, xi măng), sản xuất nội thất, dịch vụ tài chính liên quan.

Tệ hơn, vụ việc Evergrande được xem là “phát súng” đầu tiên, sau đó kéo theo sự vỡ nợ của nhiều nhà phát triển bất động sản lớn khác như Country Garden, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng thanh khoản trong toàn ngành.

Xin được nhắc rằng báo cáo của NBER và Stanford cho rằng bất động sản và ngành liên quan chiếm khoảng 20–25% GDP Trung Quốc, một số mô tả phạm vi 25–30% khi tính cả ảnh hưởng liên ngành. Vì vậy, bất kỳ cú sốc lớn ở khu vực này sẽ có tác động đáng kể tới tổng cầu và đầu tư.

Mặc dù không gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu như sự sụp đổ của Lehman Brothers, vụ việc đã làm rung chuyển các thị trường tài chính quốc tế. Tin tức về Evergrande đã gây ra làn sóng bán tháo trên thị trường chứng khoán, khiến giá trị của các tài sản rủi ro như tiền điện tử và cổ phiếu giảm mạnh.

Tóm lại, vụ vỡ nợ của Evergrande đã phơi bày những rủi ro cực lớn trong ngành BĐS khi tăng trưởng dựa vào nợ. Các số liệu cho thấy, dù được chính phủ kiểm soát chặt chẽ, hậu quả của vụ việc vẫn lan rộng, ảnh hưởng đến hàng triệu người dân, doanh nghiệp, và để lại những vết sẹo sâu trên nền kinh tế.

*Nguồn: Tổng hợp

Băng Băng